Lễ Đông chí có nguồn gốc từ thời Trung Quốc cận đại, xuất hiện trong triều đại nhà Hán (206 TCN – 220 SCN), khi các vị vua và hoàng tộc tổ chức các nghi lễ cúng tế thần linh và tổ tiên để cầu phúc, an lành cho mùa đông khắc nghiệt. Theo lịch Trung Quốc, Đông chí đánh dấu thời điểm đêm dài nhất và ngày ngắn nhất trong năm, thường diễn ra vào ngày 21 hoặc 22 tháng 12. Đây là một trong 24 tiết khí quan trọng, phản ánh mối liên hệ mật thiết giữa con người và thiên nhiên.

Trong nông nghiệp, Đông chí cũng là thời điểm mà nông dân kết thúc mùa thu hoạch và chuẩn bị cho mùa xuân sắp đến. Đông chí còn được coi là lễ hội tạ ơn mùa màng, nông dân sẽ cúng tế thần linh và tổ tiên sau khi hoàn thành mùa thu hoạch. Ngoài ra, lễ Đông chí còn có sự kết nối sâu sắc với triết học âm dương, khi người ta tin rằng sau Đông chí, dương khí sẽ bắt đầu tăng lên, tượng trưng cho ánh sáng và sự sống trở lại.

_{Lễ Đông chí và triết học âm dương}

Theo quan niệm của triết học Trung Quốc, âm dương là hai thế lực đối lập nhưng cân bằng trong vũ trụ. Đông chí được coi là điểm thấp nhất của chu kỳ âm dương, khi âm đạt đến cực đỉnh và dương bắt đầu sinh sôi. Sau Đông chí, thời gian ban ngày sẽ dài hơn, ánh sáng dần trở lại, thể hiện sự phục hồi và sự phát triển của năng lượng dương khí (阳气 - yángqì).

_{Đông chí là ngày của sự đoàn tụ gia đình}

Đông chí không chỉ mang ý nghĩa thiên văn mà còn là dịp để các gia đình sum họp. Người Trung Quốc quan niệm rằng, đoàn tụ trong ngày Đông chí sẽ mang lại may mắn và hạnh phúc cho cả năm. Mọi người thường cúng bái tổ tiên (祭祖 - jìzǔ) và chuẩn bị các món ăn truyền thống để quay quần bên nhau trong dịp lễ này.

_{Các phong tục và lễ nghi trong ngày Tết Đông chí}

_{1. Cúng bái tổ tiên}

Cúng tế tổ tiên là một phong tục quan trọng trong ngày lễ Đông chí. Người lớn trong gia đình cùng với con cháu sẽ sắp xếp bàn thờ và tổ chức các nghi lễ để tạ ơn tổ tiên và cầu mong sự bình an, may mắn cho cả gia đình. Việc thờ cúng này thể hiện lòng hiếu thảo và sự kính trọng đối với thế hệ đi trước.

_{2. Các món ăn truyền thống}

Bánh chẻo (饺子 - jiǎozi): Ở miền Bắc Trung Quốc, ăn bánh chẻo trong ngày Đông chí là phong tục lâu đời. Người ta tin rằng ăn bánh chẻo vào ngày này sẽ giúp tránh được bệnh tật và mang lại sức khỏe dồi dào.

Bánh trôi nước (汤圆 - tāngyuán): Ở miền Nam Trung Quốc, bánh trôi nước là món ăn không thể thiếu trong ngày lễ Đông chí. Những viên bánh trôi tròn trịa được làm từ bột nếp, tượng trưng cho sự viên mãn và hạnh phúc gia đình.

Hoành thánh (馄饨 - húntun): Với hình dáng giống như bao tiền vàng và màu sắc ấm áp, người ta tin rằng ăn hoành thánh vào Đông Chí sẽ mang lại may mắn. Bên cạnh đó, món ăn này còn giúp giữ ấm cơ thể, rất thích hợp cho những ngày đông lạnh.

Theo quan niệm cổ truyền Trung Quốc, Đông chí là thời điểm mà cơ thể con người dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết lạnh. Do đó, việc giữ ấm và ăn các món ăn có tác dụng bồi bổ sức khỏe, như súp nóng và các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, là rất quan trọng trong thời gian này.

Đông chí là dịp để các thành viên trong gia đình tụ họp, chia sẻ niềm vui, và chuẩn bị cho một năm mới tốt đẹp. Người Trung Quốc quan niệm rằng gia đình cần quây quần bên nhau để cảm nhận được sự ấm áp trong mùa đông giá lạnh.

Trong xã hội hiện đại, nhiều người Trung Quốc vẫn duy trì các phong tục truyền thống trong ngày Đông chí, nhưng các nghi lễ đã có sự biến đổi để phù hợp với lối sống hiện đại. Một số người trẻ, đặc biệt là ở các đô thị lớn, có xu hướng không thực hiện đầy đủ các nghi lễ cúng bái như trước, mà thay vào đó là tụ họp ăn uống cùng với bạn bè và gia đình.

Tuy nhiên, lễ Đông chí vẫn giữ vững vị trí quan trọng trong văn hóa Trung Quốc và là một trong những ngày lễ đặc biệt để kết nối mọi người lại với nhau.