Lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu là một sự kiện văn hóa và lịch sử quan trọng, diễn ra tại tỉnh Kiên Giang, Việt Nam. Đây là dịp để người dân tưởng nhớ và tri ân công lao của Mạc Cửu, người có công lớn trong việc khai hoang và lập nên vùng đất Hà Tiên. Lễ giỗ không chỉ là một nghi lễ tôn giáo mà còn là cơ hội để thể hiện lòng biết ơn và gắn kết cộng đồng, giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống của dân tộc.

Mạc Cửu (1655-1735), tên chữ là Mạc Kính Cửu, là người Minh Hương (người Trung Quốc sang Việt Nam trong thời kỳ nhà Minh bị lật đổ). Ông đến vùng đất Hà Tiên vào cuối thế kỷ 17 và đã có công lớn trong việc khai khẩn, phát triển vùng đất này. Dưới sự lãnh đạo của ông, Hà Tiên từ một vùng đất hoang vu đã trở thành một thương cảng sầm uất, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế và văn hóa của Đàng Trong thời bấy giờ.

Mạc Cửu và con cháu của ông đã cai trị Hà Tiên với tinh thần cởi mở, thân thiện với các thương nhân nước ngoài, đặc biệt là người Hoa. Điều này giúp Hà Tiên trở thành một trung tâm thương mại quốc tế, với sự giao lưu văn hóa và kinh tế phong phú.

Lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu được tổ chức tại đền thờ Mạc Cửu, nằm trong khu di tích lịch sử và văn hóa Lăng Mạc Cửu, thuộc phường Bình San, thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Khu di tích này không chỉ là nơi thờ cúng Mạc Cửu và dòng họ Mạc, mà còn là điểm đến tham quan du lịch hấp dẫn với cảnh quan thiên nhiên đẹp và kiến trúc cổ kính.

Lễ giỗ diễn ra hàng năm vào ngày 27 tháng 5 âm lịch, ngày mất của Mạc Cửu. Thời gian tổ chức lễ giỗ thường kéo dài từ 1 đến 3 ngày, bao gồm các nghi lễ truyền thống, hoạt động văn hóa và các trò chơi dân gian.

Nghi lễ truyền thống là phần quan trọng nhất của lễ giỗ, diễn ra tại đền thờ Mạc Cửu. Nghi lễ này bao gồm các bước sau:

- Lễ Dâng Hương: Các đại biểu, quan chức và người dân địa phương tham gia dâng hương lên bàn thờ Mạc Cửu, bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong sự bình an, thịnh vượng.

- Lễ Dâng Lễ Vật: Lễ vật bao gồm các món ăn truyền thống, hoa quả, bánh trái, thể hiện lòng thành kính của người dân đối với Đức Khai Trấn.

- Lễ Cúng Tế: Nghi lễ cúng tế diễn ra trang nghiêm với các nghi thức truyền thống, do các bậc cao niên và những người có uy tín trong cộng đồng thực hiện. Nghi lễ này thường bao gồm các bài văn tế, nhạc lễ và các nghi thức cổ truyền khác.

Diễn xướng văn hóa dân gian là một phần không thể thiếu trong lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu. Các màn trình diễn nghệ thuật dân gian như hát bội, cải lương, đờn ca tài tử mang đậm nét văn hóa Nam Bộ được tổ chức tại các khu vực công cộng và sân khấu ngoài trời.

- Hát Bội: Đây là loại hình nghệ thuật truyền thống với những vở diễn lịch sử, truyện cổ tích được dàn dựng công phu. Hát bội không chỉ là nghệ thuật mà còn là cách thức giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ trẻ.

- Cải Lương: Một hình thức nghệ thuật sân khấu cải lương đặc trưng của Nam Bộ, kể về các câu chuyện dân gian, tình yêu quê hương và cuộc sống thường nhật.

- Đờn Ca Tài Tử: Được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, đờn ca tài tử là niềm tự hào của người dân Nam Bộ, với những giai điệu trữ tình và lời ca sâu lắng.

Các hoạt động thể thao và trò chơi dân gian là một phần không thể thiếu của lễ giỗ, tạo nên không khí sôi động và vui tươi. Các cuộc thi đấu và trò chơi thường diễn ra tại các khu vực công viên, sân vận động hoặc bãi biển.

- Kéo Co: Trò chơi kéo co là biểu tượng của sự đoàn kết và sức mạnh cộng đồng, thu hút sự tham gia đông đảo của người dân và du khách.

- Nhảy Bao Bố: Một trò chơi vui nhộn, nơi người chơi phải nhảy qua các chướng ngại vật trong khi đứng trong một chiếc bao bố.

- Đua Thuyền: Được tổ chức trên các con sông và kênh rạch, đua thuyền là hoạt động thể thao truyền thống, thể hiện tinh thần thể thao và kỹ năng chèo thuyền của người dân miền sông nước.

Trong khuôn khổ lễ giỗ, các hội chợ và triển lãm được tổ chức nhằm giới thiệu các sản phẩm đặc sản, thủ công mỹ nghệ và văn hóa của địa phương. Đây là dịp để người dân và du khách mua sắm, tìm hiểu về các sản phẩm đặc trưng của Hà Tiên và Kiên Giang.

- Hội Chợ Đặc Sản: Trưng bày và bán các sản phẩm nông sản, thủy sản, đồ thủ công mỹ nghệ, quà lưu niệm đặc trưng của Kiên Giang.

- Triển Lãm Văn Hóa: Giới thiệu các hiện vật, tư liệu lịch sử về vùng đất Hà Tiên và công lao của Mạc Cửu trong việc khai phá và phát triển vùng đất này.

Lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu cũng là dịp để các trường học, cơ quan, đoàn thể tổ chức các hoạt động giáo dục, tuyên truyền về lịch sử và văn hóa dân tộc.

Buổi Nói Chuyện, Hội Thảo: Các chuyên gia, nhà nghiên cứu lịch sử và văn hóa sẽ chia sẻ về lịch sử của Mạc Cửu, ý nghĩa của lễ giỗ và những giá trị văn hóa truyền thống.

Triển Lãm Tư Liệu Lịch Sử: Trưng bày các tài liệu, hình ảnh về lịch sử của vùng đất Hà Tiên và các hoạt động văn hóa truyền thống.

Lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu ở Kiên Giang không chỉ là dịp để tưởng nhớ công lao của Mạc Cửu mà còn là cơ hội để người dân nơi đây thể hiện tình yêu quê hương, đất nước. Lễ giỗ là cầu nối gắn kết cộng đồng, tạo nên sức mạnh đoàn kết, đồng thời góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu ở Kiên Giang là một sự kiện văn hóa quan trọng, thể hiện lòng biết ơn và tự hào dân tộc. Qua các nghi lễ trang nghiêm và các hoạt động văn hóa phong phú, lễ giỗ không chỉ duy trì truyền thống quý báu mà còn thúc đẩy phát triển du lịch và kinh tế địa phương. Với sự tham gia và đóng góp của cả cộng đồng, lễ giỗ Đức Khai Trấn Mạc Cửu ở Kiên Giang sẽ tiếp tục là một điểm sáng trong đời sống văn hóa của tỉnh, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Việt Nam.