_{^{Lễ hội đền thờ Lê Hoàn làng Trung Lập, xã Xuân Lập, huyện Thọ Xuân là một trong những sự kiện văn hóa lớn của tỉnh Thanh Hóa. Trải qua nhiều thế kỷ, lễ hội vẫn lưu giữ và tiếp tục phát huy những giá trị quý báu trong đời sống hôm nay.}}

Hoàng đế Lê Đại Hành (941-1005) húy là Lê Hoàn, sinh ra tại làng Trung Lập, xã Xuân Lập, huyện Thọ Xuân. Không chỉ có công trong việc lãnh đạo nhân dân ta đánh tan quân xâm lược nhà Tống năm 981, trong suốt 24 năm trị vì, với nhiều kế sách tiến bộ, vua Lê Đại Hành đã xây dựng Đại Cồ Việt trở thành quốc gia phát triển vững mạnh. Nhờ những thành quả to lớn trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước, vua Lê Đại Hành trở thành một trong những vị vua đầu tiên đặt nền móng cho nền quân chủ phong kiến tập quyền Việt Nam cuối thế kỷ X.

Khi vua băng hà, để ghi nhớ công ơn của ngài, Nhân dân nhiều nơi lập đền thờ, trong đó có người dân làng Trung Lập. Đền được lập trên mảnh đất xưa kia gia đình vua đã ở và hằng năm cứ đến ngày hóa kỵ của ngài (mùng 8 tháng 3 âm lịch), Nhân dân đến bày tỏ lòng ngưỡng mộ, tưởng nhớ công đức của người và các tướng lĩnh.

Thành thông lệ, Lễ hội đền thờ Lê Hoàn được tổ chức từ ngày 7 đến 9/3 âm lịch hằng năm, với nhiều nghi lễ truyền thống đặc trưng của văn hóa truyền thống địa phương, như: lễ Mộc dục, lễ Tiến gỏi cá - nhớ lại khi ở kinh đô, nhà vua đã bắt sứ giả Tàu ăn thịt sống, gỏi cá theo truyền thống văn hóa ẩm thực nước ta từ thời đó; tục Bồi tường - gợi nhớ lại khi còn làm tướng, vua Lê Đại Hành đã chỉ huy quân sĩ khi lập đồn, hạ trại phải đào hào, đắp lũy; lễ rước kiệu, lễ tế chính tại đền thờ... Lễ vật dâng vua được người dân chuẩn bị kỹ lưỡng và tự tay làm. Theo người dân địa phương, những sản vật này đều gắn liền với những tích truyện liên quan đến đức vua Lê Đại Hành; đều là sản vật địa phương như: bánh lá, bánh chưng - sản vật của cộng đồng cư dân nông nghiệp.

Khung cảnh Lễ hội Đền thờ Lê Hoàn năm 2024

 Đền thờ Lê Hoàn không chỉ nổi bật với lối kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu, tại đây còn lưu giữ được nhiều hiện vật quý. Hiện nay, đền còn bảo tồn được những tài liệu, hiện vật cổ như văn bia, sắc phong, lệnh chỉ, câu đối, đại tự, hương án, khám thờ, tượng pháp,… Đây là những hiện vật có giá trị lớn về mặt lịch sử, văn hóa, giúp đời sau hiểu thêm về nguồn gốc, quá trình hình thành, phát triển truyền thống văn hóa của làng Trung Lập - một ngôi làng Việt có lịch sử lâu đời.

Hiện trạng của ngôi đền về cơ bản còn bảo tồn tương đối nguyên vẹn đến ngày nay. Trải qua trên dưới 1.000 năm tồn tại, ngôi đền đã nhiều lần được tu bổ, tôn tạo nhưng vẫn giữ được các yếu tố gốc của di tích như kiểu dáng, vật liệu, đặc biệt là các mảng chạm khắc và kết cấu bộ khung,…

Sôi nổi các hoạt động tại Lễ hội Lê Hoàn

Trong những ngày diễn ra lễ hội, không khí tại di tích Quốc gia đặc biệt Đền thờ Lê Hoàn trở nên sôi nổi với các hoạt động thú vị. Các hoạt động chính bao gồm: tổ chức rước kiệu từ các làng văn hóa xã Xuân Lập, xã Phú Xuân, xã Trường Xuân; nghi thức tế lễ và chúc văn; diễn văn Lễ Kỉ niệm; đánh trống khai hội. Bên cạnh đó là Chương trình Nghệ thuật “Lê Đại Hành Hoàng đế - chiến công ghi mãi ngàn năm”.

Trong khuôn khổ Tuần lễ Văn hóa – Du lịch - Ẩm thực, huyện Thọ Xuân cũng tổ chức trưng bày, giới thiệu và bán các sản phẩm OCOP của huyện, doanh nghiệp, hợp tác xã trong và ngoài huyện. Bánh lá răng bừa, bánh gai tứ trụ, nem nướng,… đều là các sản phẩm nức tiếng và trở nên quen thuộc với du khách gần xa. Điều tạo nên sự hấp dẫn của lễ hội không thể không kể đến các phần trình diễn văn nghệ, các hoạt động thể thao, cắm trại binh và các trò chơi dân gian truyền thống.

Trò chơi dân gian tại Lễ hội thu hút sự quan tâm của du khách thập phương

Thông qua các hoạt động tại Lễ hội đền thờ Lê Hoàn, một giai đoạn lịch sử được “mở ra” và sáng rõ hơn về lịch sử hình thành và phát triển của một vùng đất cổ có truyền thống lịch sử lâu đời - một trong những nơi chứa đựng dấu tích của nền văn hóa Đông Sơn nổi tiếng. Đến với Lễ hội đền thờ Lê Hoàn là một lần được tìm về cội nguồn và bản sắc của dân tộc, để mỗi người dân hiểu rõ hơn về văn hóa truyền thống. Từ đó, thêm yêu, tự hào về văn hóa, lịch sử của dân tộc, để rồi lịch sử luôn sống mãi trong thế hệ mai sau, trở thành “gốc rễ” của tình yêu dân tộc và “động lực” để cống hiến bảo tồn và phát huy giá trị di sản của thế hệ trẻ.

Lễ hội đền thờ Lê Hoàn không chỉ mang giá trị sâu sắc về văn hóa, lịch sử mà còn là biểu tượng của sự liên kết cộng đồng, đoàn kết dân tộc. Đó là sự đoàn kết từ đồng tâm, nhất trí và sự cộng cảm cộng đồng khi hướng về đức vua và những bậc tiền nhân đã có công chống giặc ngoại xâm, dựng nước và giữ nước. Gìn giữ Lễ hội đền thờ Lê Hoàn chính là sự tôn vinh công lao của các anh hùng hào kiệt; là gìn giữ văn hóa truyền thống. Đồng thời, giáo dục mọi thế hệ luôn biết trân trọng lịch sử và gìn giữ, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.