Lễ hội Đền Hả- Tìm về chốn linh thiêng.
Để việc tổ chức Lễ hội Tiên Lục diễn ra thành công, an toàn, trang trọng, tiết kiệm, hiệu quả, thu hút đông đảo du khách, UBND huyện Lạng Giang chú trọng thực hiện nghiêm công tác phòng, chống dịch Covid-19; bảo đảm tốt các yếu tố về môi trường, cảnh quan, an ninh trật tự, an toàn giao thông, an toàn vệ sinh thực phẩm trong quá trình diễn ra lễ hội. Tăng cường tuyên truyền, quảng bá để giới thiệu với du khách trong và ngoài tỉnh về những giá trị văn hóa, truyền thống, nét độc đáo của lễ hội, cũng như bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của địa phương. Trên cơ sở đó lập hồ sơ đề nghị công nhận Lễ hội Tiên Lục vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Hội Từ Hả là lễ hội thờ tướng quân Vũ Thành tức Thân Cảnh Phúc phò mã nhà Lý (1066) đã có công chống giặc ngoại xâm phương Bắc. Theo lệ xưa việc tổ chức lễ hội đền Hả được chia cho 4 giáp: Kép, Trong, Hăng và Nguộn. Mỗi năm, 4 giáp chọn ra một Giáp đăng cai, một ban khánh tiết. Ban khánh tiết gồm: hội chủ; thầy cả; đương cai; thư văn; bồi tế; chắp hiện; hỏa khí; đạo tràng; các bậc trưởng lão; thủ từ; và 4 nhà chức trách của làng.
Ban khánh tiết có trách nhiệm tổ chức lễ hội theo nghi lễ và nghi thức của nhà thánh đã truyền lại từ xưa đến nay. Hội được tổ chức vào 3 ngày, mồng 7, mồng 8 và mồng 9 tháng Giêng hàng năm. Ngày mồng 8 là ngày chính hội. Trong cả 3 ngày đều có tổ chức tế, lễ tại đền và chùa. Riêng ngày mồng 8 được tổ chức tại Bãi Dược, vừa tế lễ, vừa diễn ra các trò vui.
Cuộc rước và tế ở Bãi Dược được tiến hành từ giỡ Mão đến giờ Ngọ của ngày mồng 8 tháng giêng. Đây là một màn diễn lại tích đức thánh Vũ Thành cầm quân đi đánh giặc giữ nước. Tích diễn này chính là nét độc đáo nhất và tiêu biểu nhất của lễ hội Từ Hả. Bắt đầu là nghi lễ giao tín được tổ chức trang nghiêm, tôn kính. Lễ giao tín được tế vào giờ Mão (6-7 giờ sáng) do các quan viên đảm nhận. Đây là lễ dâng cỗ chay trình nhà Thánh, mời thánh cầm quân ra trận. Cỗ chay của các giáp được đưa lên bàn thờ của thánh để cúng gồm: bánh dày, bánh ít, bánh mật, bánh đậu nhừ, bánh bìa, giang, bánh chay, chè lam, chè mật, bánh mã, xôi, cơm, cam sành, trầu cau. Sau khi làm lễ các đồ rước như kiệu, hương án, bát bửu, binh khí, cờ quạt, ngựa hồng, ngựa bạch… được sắp xếp chỉnh tề, đầy đủ ở sân đền để chuẩn bị rước.
Đúng giờ Tỵ có lệnh cho đoàn rước khởi giá. Đoàn rước tượng trưng cho đoàn quân lên đường đi đánh trận, vì thế đoàn rước phải đi rất trật tự âm thầm; cờ sai, quân rẹp đường chỉ lấy hiệu lệnh chuyền nhau
27 lá cờ ngũ hành được quấn lại vào cột cờ; trống, chiêng phải thu hết dùi không được đánh. Kỳ lân, sư tử ngựa đóng yên cương cũng im lìm bước. Hộ vệ vác đao, bát bửu nghiêm trang, đi đều không được nói. Kiệu ông, kiệu bà chậm rãi rước theo đoàn quân… Đoàn rước cứ im lặng đi qua miếu Bà Lão Hậu ở dưới gốc đa rồi qua bãi trống, bãi chiêng, bãi lá cờ… rồi tiến quân vào chân đồi bãi Dược là nơi ém quân chờ thời cơ xung trận.
Sau đó lễ vật thờ và các cuộc tế lễ lần lượt diễn ra. Lễ vật dâng thánh ở bãi Dược cũng được chuẩn bị chu đáo, đúng nghi thức và đẹp mắt. Sau tế lễ mừng công thì tiếp đến là lễ đảo cờ lần một và lần hai. Lễ đảo cờ đặc trưng cho 2 lần đi đánh giặc của tướng quân Vũ Thành. 27 lá cờ được chia thành hai hàng ở trước kiệu thánh, 13 lá một hàng, còn 1 lá cắm riêng một chỗ. Các trai đinh của Giáp đăng cai ở đúng vị trí và sẵn sàng chờ lệnh đảo cờ. Khi lệnh phát, 13 lá cờ bên tả chạy sang chỗ của 13 lá cờ bên hữu và ngược lại. Thời gian đảo cờ rất nhanh, cự ly chạy bên này sang bên kia là 100m, nên các trai đinh phải vận động nhanh nhẹn. Đảo cờ là hình thức biểu diễn của một trận đánh. Lễ đảo cờ lần hai được diễn ra vào lúc 13 giờ và cũng tiến trình như vậy, chỉ khác sau lần đảo cờ thứ hai thì rước thánh hồi cung.
Việc đảo cờ lần hai được truyền lại, là khi đức thánh Vũ Thành đánh quân phương Bắc 9 trận thắng, đến trận thứ 10 thì bị thương, phải chạy về phía sau; vì thế khi thánh hồi cung qua miếu Lão Hậu bên gốc đa thì phải dừng lại để tưởng nhớ việc tướng quân Vũ Thành khi bị thương có qua đây và hỏi bà già bán nước là “Mất đầu thì sống hay chết?”.
Tại bãi Dược, sau khi tế lễ xong các trò chơi được tổ chức, như: đu tiên, đá cầu chinh, kéo co, đẩy gậy, vật cổ truyền, võ dân tộc. Ngày nay còn thêm bóng đá, cầu lông và hát múa. Khi thánh đã hồi cung thì dưới bóng cây cổ thụ, 2 thảo xá được dựng lên trước sân để chờ đoàn rước vào lễ hỏa xá và lễ mộc dục. Lễ thảo xá là nghi thức hóa sinh cho nhà thánh về cõi vĩnh hằng. Nơi đây chính là nơi con ngựa bạch đưa tướng quân Vũ Thành về hóa tại đó. Để tượng trưng cho sự hóa sinh ấy người ta đã chặt cây gác vào nhau (gọi là thảo xá) đến giờ dậu thì thảo xá được đốt để tiễn thánh về với cõi hư vô. Anh lính của đức thánh được nhân dân tổ chức lễ mộc dục (tắm gội), tẩy hết bụi trần để siêu thoát về nơi tịnh độ. Lễ này được tổ chức ở ao mộc dục và đài mộc dục. Ao mộc dục được tượng trưng là bãi đất bằng có cỏ mọc, đài mộc dục là gò đất trước cổng, xây gạch vuông vắn. Nghi lễ mộc dục được diễn ra vào tối mồng 8 tháng Giêng, sau lễ hóa thảo xá. Tối mồng 9 tháng Giêng thì tổ chức lễ cầu siêu ở chùa Từ Hả (còn gọi là chùa Thiên Đài) để mãi mãi sinh linh của đức thánh Vũ Thành phù hộ độ trì cho con cháu làm ăn thịnh vượng.
Lễ hội Đền Hả diễn ra nhằm ôn lại quá khứ hào hùng của cha ông ta và tinh thần đoàn kết đáu tranh của dân tộc. Đây là một lễ hội lớn của nhân dân trong vùng, lễ hội đã thu hút đông đảo quần chúng nhân dân và du khách thập phương về chảy hội. Năm nay, bên cạnh những nghi lễ truyền thống, xã Hồng Giang còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao và trò chơi dân gian thu hút đông đảo nhân dân tham gia.
