Lễ hội giỗ Tổ Hùng Vương ngày 10/3 (âm lịch) hàng năm là lễ hội truyền thống có ý nghĩa hết sức to lớn, một giá trị văn hóa mang vẻ đẹp và sức mạnh trường tồn. Vào ngày này, nhân dân ta từ khắp mọi miền đất nước nô nức đi lễ hội bằng tấm lòng thành kính ý thức tri ân, tự hào về tổ tiên mình. Đó là ngày cả dân tộc đều hướng về đất tổ để tri ân, tưởng nhớ đến công ơn các vua Hùng – những người đã có công xây dựng nên nhà nước Văn Lang cổ đại, nhà nước đầu tiên của quốc gia Việt Nam.
Hòa chung không khí của cả nước đang hướng về Lễ Hội Đền Hùng đang được diễn ra ở tỉnh Phú Thọ, là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đã được Unesco công nhận. Ở Đồng Nai, tại Đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương tọa lạc tại phường Bình Đa, TP. Biên Hòa là di tích lịch sử cấp tỉnh trong những ngày này công tác chuẩn bị lễ giổ Tổ các Vua Hùng cũng đã được thực hiện khẩn trương, chu đáo từ công tác tuyên truyền đến chuẩn bị tổ chức chuỗi các hoạt động Lễ hội ý nghĩa để người dân tham gia.
Những người Việt di cư từ miền Bắc vào Đồng Nai, sống xa quê cha đất Tổ, luôn có ý hướng nhớ về nguồn cội. Năm 1968, nhân dân Biên Hòa đã lập Đền thờ quốc Tổ Hùng Vương (tại khu phố 3, phường Bình Đa) để hướng về đất Tổ. Tuy là đền thờ vọng các vua Hùng nhưng vào ngày 10 tháng 3 ( m lịch) hàng năm cùng với đồng bào cả nước, các cấp chính quyền và nhân dân thành phố Biên Hòa long trọng tổ chức lễ hội giỗ Tổ Hùng Vương. Lễ hội diễn ra trong hai ngày mùng 9 và 10 tháng 3 ( m lịch). Công tác tổ chức hết sức chu đáo và trọng thể với phần lễ và phần hội được sắp xếp đan xen hài hòa tạo nên bầu không khí thân mật và đầm ấm khiến cho mọi con dân về dự ngày giỗ Tổ như đang thực sự trở về họp mặt chung vui dưới một mái nhà.
Đền Hùng Vương phường Bình Đa những ngày trước khi lễ giỗ Tổ các Vua Hùng diễn ra, nhiều bạn trẻ là đoàn viên thanh niên địa phương đã tập trung vệ sinh, trang trí sơn phết, treo cờ,… tạo cảnh đẹp và vẻ mỹ quan trong và ngoài khuôn viên đền Hùng Vương nhằm tăng thêm ý nghĩa và sự trang trọng trong chuỗi các hoạt động lễ hội diễn ra như gói bánh chưng, làm bánh dày, kết mâm ngũ quả,….qua đó, sẽ chọn những lễ vật ngon, đẹp và xuất sắc nhất để dâng lên cúng các Vua Hùng vào sáng ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch.
(Hình ảnh: mâm bánh dày được trang trí đẹp đặc sắc)
Phần lễ trong Lễ hội Đền Hùng thường có các lễ chính: Rước bánh chưng, bánh dày, lễ Cáo yết, lễ Tế và lễ Tạ ơn. Trong đó, lễ Tế được tiến hành theo nghi thức truyền thống hết sức trang nghiêm và thành kính. Có Ban nhạc lễ với đầy đủ kèn, trống, nhị, mõ, chiêng... Các lễ vật dâng lên Quốc Tổ được bày trí công phu và sung túc, bao gồm: Trầu cau, hương, hoa, rượu, thịt heo quay, xôi trắng, bánh chưng - bánh dày, mâm ngũ quả trang trí theo hình rồng, hình phượng, hình lân... Tất cả đều là thành quả lao động và sự sáng tạo được làm ra từ bàn tay, khối óc của nhân dân mong muốn dâng lên Quốc Tổ bằng tấm lòng tri ân sâu sắc trong ngày giỗ Tổ.
Phần hội với nhiều hoạt động vui chơi, giải trí hết sức sôi động. Các hoạt động hội lễ thường diễn ra một tuần trước ngày lễ chính thu hút được sự tham gia đông đảo quần chúng nhân dân . Một số trò chơi dân gian truyền thống thường xuyên được tổ chức như: chơi cờ tướng; múa Lân – Sư – Rồng; bịt mắt đập niêu; thi gói bánh chưng - bánh dày; thi kết mâm ngũ quả… Bên cạnh đó còn có các chương trình văn nghệ, thi đấu thể dục - thể thao với các môn bóng chuyền, đá cầu, kéo co, nhảy bao bố… Tất cả các trò chơi, các môn thi đấu, Hội thi kể chuyện về các đời Vua Hùng được các trường trên địa bàn thành phố hăng hái tham gia, sau mỗi hội thi Ban tổ chức Hội lễ chấm điểm lựa chọn ra những cá nhân, tập thể, đơn vị xuất sắc để trao giải và vinh danh trong ngày lễ chính. Ý nghĩa nhất trong hội lễ hàng năm là các cuộc thi gói bánh chưng – bánh dày và cuộc thi kết mâm ngũ quả làm lễ vật chính dâng lên Quốc Tổ trong ngày tế lễ. Bởi, đó là lễ vật truyền thống của dân tộc mang đậm dấu ấn truyền thuyết gắn liền với thời kỳ các Vua Hùng dựng nước, được lưu truyền hàng ngàn đời nay. Đó có là biểu tượng, kết tinh của sự lao động và sáng tạo không ngừng của tổ tiên ta lưu truyền cho các thế hệ con cháu hôm nay và mai sau.
(Hình ảnh: Lễ giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào năm 2024 tại Biên Hoà - Đồng Nai)
Đền Hùng Vương, phường Bình Đa thành phố Biên Hòa được xây dựng từ năm 1968 do 14 vị Trưởng lão xã Tam Hiệp thời bấy giờ sáng lập và xây dựng nên, đến nay đã trải qua 3 lần trùng tu và vẫn giữ nguyên theo lối kiến trúc cũ 5 gian như ngôi Đền hiện hữu ngày nay. Ngoài việc thờ vọng Quốc Tổ Hùng Vương, đền còn thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Năm 2016 đền Hùng Vương được Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận và trao tặng Bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh và hàng năm cứ vào ngày mùng 10/3 âm lịch nơi đây lại diễn ra lễ giỗ Tổ rất trang trọng để bá tánh gần xa tham gia dâng hương tưởng nhớ các Vua Hùng.
Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm được thành phố Biên Hòa tổ chức còn là dịp để khẳng định truyền thống "Uống nước nhớ nguồn," thắt chặt thêm tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc của người dân Việt Nam nói chung từ bao đời nay tiếp tục được phát huy và gìn giữ.
Lễ hội Đền Hùng ở Biên Hòa- Đồng Nai từ nhiều năm qua có ý nghĩa trong việc giáo dục tinh thần yêu nước thương nòi, giáo dục tinh thần đoàn kết, hỗ trợ nhau trong đời sống và trong sản xuất. Lễ hội cũng chính là dịp để con dân Việt hướng về cội nguồn, một lòng đoàn kết xây dựng quê hương mình ngày một giàu đẹp hơn. Đây cũng là dịp để mọi người có thể gặp gỡ nhau góp phần nuôi dưỡng mối giao cảm, gắn kết cộng đồng cùng bộc lộ tình cảm với quê hương, với đất nước bằng những cảm xúc thiêng liêng và thật lòng. Lễ hội cũng góp phần giáo dục truyền thống văn hóa lịch sử cho nhân dân trong tỉnh, nhất là đối với thế hệ trẻ của hôm nay và mai sau.
