Là huyện trung du, miền núi, nằm trên dải đất ven sông Cầu, cách trung tâm T.P Thái Nguyên 5km về phía Đông Bắc. Huyện Đồng Hỷ (Thái Nguyên) được biết đến với nhiều di sản văn hóa đã được công nhận xếp hạng, đặc biệt là các di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh. Trong đó có Di tích Lịch sử, văn hóa Đền Long Giàn (xã Khe Mo) và Đền Hích (xã Hòa Bình).
n Long Giàn thuộc xóm Long Giàn, xã Khe Mo được Nhân dân xây dựng để nghi nhớ công ơn, tài đức của 2 vị nữ Anh hùng dân tộc là Trưng Trắc và Trưng Nhị đã có công lớn trong việc giải phóng dân tộc, bảo vệ đất nước khỏi ách cai trị của phong kiến phương Bắc và sau này là nơi ghi dấu hoạt động liên lạc của cán bộ cách mạng thời kỳ Tiền khởi nghĩa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dừng chân thăm đền trên chặng đường kháng chiến chống thực dân Pháp.
Đền Long Giàn quay mặt theo hướng Tây Nam, nằm bên bờ sông Long Giàn, xung quanh là xóm làng bao bọc và cây cối tốt tươi, với diện tích hơn 1000m2. Đền được xây dựng từ rất lâu, không rõ vào thế kỷ thứ mấy nhưng kiến trúc hiện nay được xây dựng ở thế kỷ 20. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đền Long Giàn bị hủy hoại nặng, mất đi nhiều hiện vật, tài liệu, tuy nhiên hiện nay tại di tích vẫn còn lưu giữ được một số di vật, hiện vật quý như: 03 bát hương cổ; 07 pho tượng cổ; 02 hòm sắc; 01 bộ phận của khám thờ Hai Bà Trưng; một bên kiệu...
Ngày 14/01/2008, UBND tỉnh Thái Nguyên đã ban hành Quyết định số 69/QĐ-UBND công nhận Đền Long Giàn là Di tích Lịch sử, văn hóa cấp tỉnh.
Đền Hích thuộc xóm phố Hích, xã Hòa Bình được xây dựng vào thời nhà Nguyễn (khoảng cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX), thờ nữ thần sông nước có tên Bạch Ngọc Thủy Tinh Công Chúa. Hiện nay đền là nơi sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của Nhân dân trong vùng.
Đền Hích nằm bên bờ sông Cầu có phong cảnh hữu tình, trên bến dưới thuyền; dù trải qua mưa nắng giãi dầu, đền vẫn giữ được nét cổ kính thâm nghiêm và nhiều cổ vật có giá trị như: Bộ kiệu bằng gỗ sơn son, thiếp vàng, thân kiệu trạm rồng mây hội tụ; 06 pho tượng (trong đó có 03 pho được truyền tụng lại là làm bằng đồng đen); một đôi hạc đồng cổ; ba sắc phong của triều Nguyễn; 01 đỉnh hương và 02 quả chuông đồng cổ; 02 bức hoành phi sơn son, thiếp vàng; 02 câu đối và 01 bức đại tự, đặc biệt còn 04 tấm kê chân cột bằng đá hoa cương. Lễ hội của đền hàng năm tổ chức từ ngày 14 đến ngày 15 tháng giêng (âm lịch); có rước kiệu và có các trò chơi như đấu vật, chọi gà, cờ tướng, đánh bóng,... đã thu hút nhiều du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, vãn cảnh.
Với những giá trị của di tích, Ngày 28/02/2007, UBND tỉnh Thái Nguyên đã ban hành quyết định số 369/QĐ-UBND xếp hạng Đền Hích, xã Hòa Bình là Di tích Lịch sử, văn hóa cấp tỉnh.
Mùa xuân là mùa của lễ hội, lễ hội từ lâu đã trở thành hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng, mang tính tâm linh và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Hằng năm huyện Đồng Hỷ có 16 lễ hội truyền thống được tổ chức. Qua đó, đã góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của nhân dân các dân tộc trên địa bàn.
Hội Hích là lễ hội diễn ra hàng năm vào ngày 15 tháng 1 tại xã Hòa Bình, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên.
Đồng Hỷ là nơi sinh sống của các dân tộc như: Nùng, Sán Chay, Sán Dìu. Người Sán Dìu sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa nước, làm nương, soi, bãi và chăn nuôi, khai thác lâm sản, đánh bắt cá, làm gạch ngói, rèn, đan lát...Sống tập trung thành những xóm nhỏ, trong những ngôi nhà lợp rạ, tranh, ngói, tường trình hay xây gạch mộc.
Trang phục của người Sán Dìu gần giống với trang phục người Kinh, trong những dịp lễ, tết, người Sán Dìu thường sử dụng nhạc cụ như: tù và, kèn, trống, sáo, thanh la, não bạt và chơi những trò chơi đi cà kheo, đánh khăng, đánh cầu lông kiểu Sán Dìu, kéo co và đặc biệt là hát Soọng cô.
Đây là lối hát đối đáp nam nữ, mỗi bài là một bài thơ được viết theo thể "thất ngôn tứ tuyệt". Sọong cô thường được hát trong những dịp lễ tết hoặc những khi gia đình có chuyện vui.
Trên địa bàn Đồng Hỷ có nhiều di tích lịch sử cách mạng như đền Văn Hán, cụm di tích Phượng Hoàng, đền Linh Sơn, suối Tiên. Hàng năm có các lễ hội lớn vào tháng Giêng âm lịch như: hội chùa Hang, hội đền Hích
Hội đền Hích là lễ hội vui xuân của dân tộc Sán Dìu và dân tộc Nùng cư trú tại đây. Lễ hội có dâng hương tưởng niệm đức Thánh Trần, lễ mẫu Liễu Hạnh, mẫu Tứ Phủ. Trò chơi ném còn, đấu cờ, hát lượn, hát then của các dân tộc Tày, Nùng, hát giao duyên nam, nữ, các điệu tình ca Sli (Nùng) và Xoọng Cô (Sán Dìu).
Đền Hích được công nhận là: di tích cấp tỉnh, thành phố.
