Khám phá văn hóa lễ hội truyền thống Dinh Ông Nam Hải ở Bà Rịa – Vũng Tàu
Lễ hội Dinh Ông Nam Hải là lễ hội văn hóa, dân gian truyền thống được nhân dân thị trấn Phước Hải, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giữ gìn và tổ chức suốt nhiều năm qua. Theo thông lệ, Lễ hội được tổ chức trong 03 ngày, từ ngày 16-17 tháng 02 âm lịch hàng năm.
Với nhiều tên gọi khác nhau như: Lễ cầu ngư; Lễ cúng Ông; Lễ rước cốt Ông; Lễ nghinh Ông Thủy Thần; Lễ Dinh Ông Nam Hải nhưng hầu hết các tên gọi đều gắn với tục thờ “Cá Ông” là sinh vật thiêng ở biển cả, là vị cứu tinh đối với người dân đánh cá nói riêng và người làm nghề mưu sinh trên biển nói chung”. Tục thờ “Cá Ông” đã trở thành một tín ngưỡng dân gian được truyền từ đời này sang đời khác trong vùng biển Phước Hải. Chính vì thế, Lễ hội Dinh Ông Nam Hải đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng của người dân vùng biển và thu hút đông đảo du khách đến tham dự.
Việc tổ chức lễ hội nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của người dân nói chung và ngư dân nói riêng. Đây cũng là dịp để ngư dân thể hiện lòng thành kính của bà con với thần Nam Hải đã phù hộ cho mỗi chuyến ra khơi được bình an và cầu cho mưa thuận, gió hòa để có một mùa đánh bắt bội thu, đem đến cuộc sống ấm no hạnh phúc./.
Phước Hải là làng chài cổ xưa nhất của Bà Rịa – Vũng Tàu và của cả vùng Đông Nam bộ. Biển mang lại cơm no, áo ấm, sự thịnh vượng cho địa phương, nên người dân Phước Hải rất biết ơn biển cả. Ơn biển, ngư dân cũng rất tôn thờ cá Ông - vị thần thiêng liêng, là chỗ dựa tinh thần cho người đi biển mỗi khi gặp sóng to gió lớn, tàu thuyền bị nạn… Cũng như những vùng biển dọc đất nước Việt Nam ở thị trấn Phước Hải, huyện Đất Đỏ cũng có tục thờ Cá Ông. Tuy có nhiều tên gọi khác nhau như: Lễ cầu ngư; Lễ cúng Ông; Lễ rước cốt Ông; Lễ nghinh Ông Thủy Thần nhưng hầu hết đều có chung một quan niệm rằng: "Cá Ông là sinh vật thiêng ở biển, là vị cứu tinh đối với những người đánh cá nói riêng và làm nghề trên biển nói chung". Điều này đã trở thành một tín ngưỡng dân gian và truyền từ đời này sang đời khác trong vùng biển Phước Hải. Chính vì thế, Lễ hội Nghinh Ông đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng của người dân miền biển và được du khách biết đến.
Lễ hội Nghinh ông Nam Hải - còn gọi là “Lệ Xuân quý cầu ngư ra quân đánh bắt hải sản đầu năm” là lễ hội truyền thống văn hóa dân gian, có nguồn gốc lâu đời và mang tính tâm linh rất cao. Đây là lễ hội truyền thống của ngư dân Phước Hải nhằm cầu cho mưa thuận, gió hòa, tàu thuyền ra khơi thuận buồm xuôi gió, khai thác được nhiều hải sản trong năm; đồng thời tri ân, tưởng nhớ các bậc tiền nhân đã có công mở đất, dựng làng.
Phần Lễ tổ chức theo nghi thức truyền thống gồm: Lễ cầu ngư, Lễ rước kiệu Nghinh Ông trên biển, Lễ cúng Tiền Hiền - Hậu Hiền và các Anh hùng Liệt sỹ, Lễ xây chầu đại bội, Lễ cầu quốc thái dân an. Tất cả nghi thức đều có chung nội dung, ý nghĩa là cầu cho người dân ấm no hạnh phúc, đánh bắt được nhiều tôm cá và ngành ngư nghiệp ngày càng phát triển.
Phần Hội gồm các hoạt động văn hóa, văn nghệ như: Biểu diễn Chèo Bả trạo, Tuồng cổ, Cải Lương, múa Lân Sư Rồng, văn nghệ Đờn ca tài tử, những trò chơi dân gian liên quan đến các hoạt động của ngư dân như: Thi đan lưới, cột lưới, kéo co, nhảy bao bố…. Đây là dịp để nhân dân và du khách vui chơi giải trí, sinh hoạt văn hóa, thưởng thức nghệ thuật trong suốt thời gian diễn ra Lễ hội.Thông qua Lễ hội, ngư dân cầu mong bình yên khi đi biển, đánh bắt được nhiều tôm cá, cuộc sống no ấm, thịnh vượng. Đặc biệt, các thế hệ con cháu sau này sẽ hiểu thêm về nguồn gốc lịch sử, tiếp nối giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc của các thế hệ cha ông để lại. Lễ hội còn là dịp thể hiện lòng thành kính của bà con ngư dân đối với thần Nam Hải đã phù hộ cho mỗi chuyến ra khơi thuận buồm xuôi gió, độ trì khi sóng to gió lớn. Và mong ước lớn hơn nữa là đời sống ngư dân ngày càng phát triển và thu hút nhiều khách du lịch đến tham quan, cúng viếng.
Những năm gần đây, lễ hội Nghinh Ông Nam Hải không chỉ thu hút bà con ngư dân, nhân dân trên địa bàn huyện mà còn thu hút nhiều khách du lịch, người dân ở các tỉnh thành lân cận đến tham quan, chiêm bái. Đồng thời, quảng bá hình ảnh quê hương Đất Đỏ nói chung, thị trấn Phước Hải nói riêng với những nét văn hóa đặc trưng đến du khách gần xa và cũng chuyển tải thông điệp là người dân làng chài Phước Hải, huyện Đất Đỏ luôn đôn hậu, thân thiện và hiếu khách.
