Lễ hội kỷ niệm 140 năm Khởi nghĩa Yên Thế

Đến với Lễ hội Yên Thế du khách không những được biết Đền Thề, nơi mỗi khi nghĩa quân ra trận đều cắt máu ăn thề thể hiện việc trung quân, quyết thắng, mà còn tận mắt chiêm ngưỡng dấu tích thành lũy bằng đất (Đồn Phồn Xương), đến thăm đồn Hố Chuối, đồn Hom; vãn cảnh chùa Lèo, chùa Thông, đình Dĩnh Thép, đền Cầu Khoai… nơi nghĩa quân thường đàm đạo, bày mưu, tính kế đánh giặc. Đến với Lễ hội, du khách còn được thưởng thức các sinh hoạt văn hóa, tinh thần vui tươi, bổ ích như: Hội trại thanh niên, hội diễn văn nghệ quần chúng - thi người đẹp mặc trang phục dân tộc đẹp, lễ phóng sinh (phóng ngư và thả điểu), thi cưỡi ngựa bắn nỏ, chọi gà, chọi dê, cờ người, võ thuật, bóng chuyền hơi, bóng đá, kéo co, đẩy gậy, trò chơi bịt mắt bắt dê, bịt mắt đập niêu…và thưởng thức một số ẩm thực đậm đà bản sắc của người dân Yên Thế như: Măng đắng, lợn quay, bánh khảo và đặc biệt là sản phẩm “Gà đồi Yên Thế”, “Chè xanh bản Ven” một trong những nhãn hiệu nổi tiếng của cả nước cũng như khu vực

Lễ hội Yên Thế được tổ chức hằng năm để nhân dân Yên Thế tưởng nhớ, tôn vinh công lao của thủ lĩnh Lương Văn Nắm, Hoàng Hoa Thám, cùng các nghĩa sỹ đã chiến đấu anh dũng trong cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp trong những năm cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Đồng thời, nhằm biểu dương sức mạnh đại đoàn kết nhân dân các dân tộc huyện Yên Thế; khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước, tinh thần thượng võ, lòng tự hào dân tộc, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch. Đây cũng là hoạt động thiết thực hưởng ứng Tuần Văn hóa - Du lịch tỉnh Bắc Giang

Lễ hội kỷ niệm 140 năm Khởi nghĩa Yên Thế là sự kiện văn hóa-xã hội quan trọng của tỉnh Bắc Giang, nhằm tri ân các vị thủ lĩnh cùng tinh thần bất diệt của nghĩa quân Yên Thế, tôn vinh những giá trị văn hóa dân tộc; khơi dậy và phát huy tinh thần đoàn kết, truyền thống yêu nước, quyết tâm bảo vệ độc lập, tự do của đất nước và hòa bình cho nhân dân.

Lễ hội giới thiệu truyền thống lịch sử, văn hóa, những giá trị đặc sắc của vùng đất, con người, thành tựu phát triển kinh tế-xã hội của huyện Yên Thế nói riêng và tỉnh Bắc Giang nói chung, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh.

Điểm nhấn của Lễ hội Yên Thế 2024 là chương trình khai mạc lễ hội diễn ra vào sáng 16/3/2024 với Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Bản hùng ca Yên Thế", được dàn dựng quy mô hoành tráng, công phu, mang tính sử thi, nhằm ca ngợi công lao của thủ lĩnh Lương Văn Nắm, anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám cùng các nghĩa quân Yên Thế đã anh dũng chiến đấu, chống thực dân Pháp trong những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.

Cùng với đó là lễ cắt băng khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo đình Hả và dâng hương tại đền thờ Lương Văn Nắm; lễ cắt băng khánh thành công trình Đền thờ Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế, Đình Ba tầng mái (thị trấn Phồn Xương, huyện Yên Thế); Khai mạc trưng bày Khởi nghĩa Yên Thế; Lễ tế, Lễ dâng hương, Lễ phóng ngư-thả điểu; các giải thể thao: Bóng đá, cầu lông, bóng chuyền hơi, đẩy gậy, bắn nỏ, kéo co,...

Cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế, do Đề Nắm (tức Lương Văn Nắm) và Đề Thám (tức Hoàng Hoa Thám) lãnh đạo. Đây là cuộc khởi nghĩa có quy mô lớn nhất, trên bình diện rộng nhất và kéo dài nhất (gần 30 năm từ 1884 đến 1913) trong các cuộc khởi nghĩa chống lại ách thống trị của thực dân Pháp cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, tiêu biểu cho phong trào yêu nước của dân tộc ta trước khi có Đảng lãnh đạo.

Thủ lĩnh Đề Nắm đã lãnh đạo nghĩa quân Yên Thế đẩy lui nhiều trận càn quét của quân Pháp vào khu vực Cao Thượng, Hố Chuối. Đến năm 1891, nghĩa quân làm chủ một vùng rộng lớn và mở rộng hoạt động sang Phủ Lạng Thương

Trước những đợt tấn công, càn quét mới của giặc, nghĩa quân phải rút dần lên vùng Bắc Yên Thế xây dựng, củng cố hệ thống công sự phòng thủ. Tháng 3/1892, Pháp huy động khoảng 2.200 quân, gồm nhiều binh chủng ồ ạt tấn công vào căn cứ của nghĩa quân. Lực lượng nghĩa quân bị tổn thất nặng, nhiều người bị địch bắt và giết hại, một số phải ra hàng. Đề Nắm bị sát hại vào tháng 4/1892.

Sau khi Đề Nắm qua đời, Đề Thám (Hoàng Hoa Thám) tập hợp những toán nghĩa binh còn sót lại, mở rộng địa bàn hoạt động. Sáng 19/12/1892, Đề Thám tập hợp một lực lượng gồm 400 quân tại đình làng Đông, xã Quỳnh Đông (nay là thị trấn Bích Động, thị xã Việt Yên), tổ chức lễ tế cờ, chính thức trở thành thủ lĩnh tối cao của cuộc khởi nghĩa.

Giai đoạn từ 1909-1913, nghĩa quân trải qua những tháng ngày gian khổ, phải di chuyển liên tục từ nơi này sang nơi khác. Nhiều thủ lĩnh đã hy sinh, một số phải ra hàng. Tháng 2/1913, Đề Thám bị sát hại, cuộc khởi nghĩa Yên Thế đi dần vào thoái trào.

Hiện nay khu di tích khởi nghĩa Yên Thế gồm 23 điểm di tích, trải rộng trên địa bàn 4 huyện (Yên Thế, Tân Yên, Việt Yên và Yên Dũng) đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.