Lễ mừng cơm mới (ồ ứng khẹ ê) là một trong những nghi lễ quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc Si La, được đồng bào Si La trân trọng, gìn giữ từ đời này sang đời khác. Lễ mừng cơm mới của dân tộc Si La ở Lai Châu ngoài ý nghĩa tín ngưỡng còn là dịp để các dòng họ tưởng nhớ những người đã khuất. Đây cũng là dịp để anh em họ hàng hội tụ, biểu thị sự đoàn kết và sức mạnh cộng đồng. Những ngày đầu xuân mới, chúng tôi có dịp hòa mình với không khí tưng bừng của Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Đảng bộ huyện Mường Tè. Trong các hoạt động của chương trình chào mừng, Lễ hội mừng cơm mới “ Ồ ứng khẹ ê” của dân tộc Si La được Sở Văn hóa thể thao và Du lịch và UBND huyện Mường Tè phối hợp phục dựng và duy trì. Đây là một trong những hoạt động ý nghĩa nhằm phát huy, bảo tồn những nét văn hóa truyền thống, đặc sắc các dân tộc trên mảnh đất biên cương thượng nguồn sông Đà.
Dân tộc Si La là dân tộc thiểu số dưới 1.000 người, hiện nay trên địa bàn huyện Mường Tè người Si La đang sinh sống tại hai bản Seo Hai và Sì Thâu Chải, xã Kan Hồ với dân số khoảng trên 600 người. Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, nhà nước bằng những chính sách cụ thể, người Si La đang nỗ lực duy trì, phát huy những nghi lễ, những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.
Với đồng bào người Si La, ngày cúng mừng cơm mới thường diễn ra vào ngày ngày Hợi, Ngọ, Tỵ, Thân hoặc ngày Thìn tháng Tám âm lịch hằng năm. Việc chuẩn bị cho ngày lễ sẽ được diễn ra theo sự phân công của người trưởng họ hoặc chủ trong từng gia đình thông thường là người già. Họ triệu tập con cháu trong gia đình phân công các phần việc cho từng thành viên. Những người phụ nữ được phân công xuống suổi bắt cua và lên nương lấy bông lúa, bông y dĩ đem về làm lễ; những người đàn ông được phân công xuống suối quăng chài bắt cá, lên rừng đặt bẫy bắt sóc và thú rừng.
Mục sở thị nghi lễ cúng chúng tôi được biết, lễ vật trong mâm cúng gồm có: 1 gói thịt sóc, 1 gói thịt cá, 1 gói cua, 3 bông lúa, 3 bông ý dĩ. Sau khi các vật cúng được đặt xong, mâm cúng được đặt dưới chân bàn thờ. Bàn thờ của dân tộc Si La đặt ngay cạnh của phòng của người trưởng họ hoặc chủ gia đình để làm nghi thức cúng tổ tiên, thần linh. Nghi thức này những người chủ hộ trong dòng họ phải có mặt để cúng tổ tiên. Tại lễ cúng, người cúng giới thiệu về những lễ vật và mời ông bà, tổ tiên các vị thần về dự lễ mừng cơm mới, cầu mong tổ tiên và các vị thần linh phù hộ cho gia đình, con cháu có một vụ mùa tươi tốt, gia đình có thóc lúa nhiều, mọi người khoẻ mạnh, gặp nhiều may mắn.
Lễ cúng kết thúc, những người trong họ ăn cơm cùng thầy cúng ngay tại mâm cúng trước cửa phòng của gia chủ. Các khách quý và bạn bè nguồi ăn các mâm tiếp theo. Mọi người cùng nâng chén trong những tiếng “xơ” quen thuộc thay cho lời chúc tốt đẹp nhất để cầu một vụ mùa năm sau bội thu. Trong bữa ăn, mọi người cùng hóa giải những hiềm khích giữa các cá nhân, các gia đình trong bản. Khi rượu đã say trong men rượu là lúc diễn ra hát giao lưu, đối đáp giữa chủ nhà và khách đến mừng cơm mới và tham gia giao lưu văn nghệ tại nhà văn hóa bản với những lời ca, điệu múa mang đậm bản sắc của dân tộc Si La.
NghLễ mừng cơm mới của dân tộc Si La ngoài ý nghĩa tín ngưỡng còn là dịp để các dòng họ tưởng nhớ những người đã khuất và là dịp để anh em họ hàng hội tụ, biểu thị sự đoàn kết và sức mạnh cộng đồng. Sau phần cúng là phần hội tưng bừng của đồng bào dân tộc Si La, họ nhảy múa các bài hát dân ca truyền thống, chơi các trò chơi dân gian của dân tộc mình. Đây là nét đẹp văn hóa của đồng bào Si La.
Lễ mừng cơm mới của người Si La kết thúc trong tiếng nói cười và những lời chúc tụng nhau trong bữa cơm liên hoan của gia chủ. Sáng hôm sau, các gia đình lên nương thu hoạch lúa với mong ước về một vụ mùa bội thu và tin tưởng rằng rồi đây cuộc sống của họ sẽ còn rất nhiều cuộc vui như thế.