Thăm nhà tù Pleiku - Chứng tích hào hùng của dân tộc

Hiếm ai biết được rằng giữa lòng phố núi Pleiku nhộn nhịp của Tây Nguyên đại ngàn từng có một “địa ngục trần gian” đối với các tù binh cộng sản, đó chính là nhà tù Pleiku. Hãy cùng VietAIR tìm hiểu về nhà tù Pleiku - một chứng tích lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp trong bài viết dưới đây! 

1. Giới thiệu về nhà tù Pleiku

• Địa chỉ: Đường Yết Kiêu, phường Diên Hồng, TP Pleiku, tỉnh Gia Lai 

Nhà tù Pleiku nằm trên một đồi đất đỏ bazan thuộc địa phận phường Diên Hồng, TP Pleiku, Gia Lai. Năm 1925, thực dân Pháp đã cho xây dựng nhà tù này với mục đích giam giữ tù nhân cộng sản, phần lớn là người dân tộc sinh sống ở Tây Nguyên. Năm 1940, khi phong trào đấu tranh cách mạng bùng nổ mạnh mẽ trên toàn đất nước, nơi này đã trở thành nhà lao giam giữ những người yêu nước và những chiến sĩ cộng sản anh dũng.

Mùa hè tháng 5 năm 1972, khi quân ta tấn công vào Kon Tum, tù chính trị nhà lao Pleiku đã phá cửa chạy ra ngoài và tổ chức một bộ phận ra vùng ven, đón cánh quân ta từ ngã ba Trà Bá vào, kết hợp cùng quân dân địa phương giải phóng thị xã Pleiku. Trước tình hình đó, địch đã chuyển hết tù binh bị biệt giam ra nhà tù Phú Quốc. Vào cuối năm đó, nhà tù Pleiku bị bỏ trống hoàn toàn, không một bóng người. 

Trải qua nhiều năm thăng trầm, nhà tù được chính quyền địa phương gìn giữ và đầu tư cải tạo để làm một địa điểm giáo dục lịch sử, giúp thế hệ trẻ thêm tự hào về lịch sử đấu tranh hào hùng của dân tộc.

Nhà tù Pleiku ngày nay tuy không còn nguyên vẹn nhưng vẫn lưu giữ được phần lớn hiện vật, dấu vết minh chứng cho tội ác tàn bạo của thực dân Pháp và tinh thần đấu tranh quật cường của những người cộng sản yêu nước. Năm 2015, công trình Bia tưởng niệm Trại giam Pleiku được tỉnh gấp rút cho xây dựng trên nền trại giam cũ nhằm tri ân những người cách mạng đã ngã xuống, dù có bị tra tấn dã man nhưng vẫn quyết tâm không để lộ bất cứ thông tin nào. Tất cả vì sự độc lập, tự do của đất nước Việt Nam ta.

2. Khuôn viên nhà tù Pleiku

Tổng diện tích khu trại giam của nhà tù Pleiku rộng khoảng 7ha, bao quanh là những bức tường có chiều cao lên đến 3m, cực kiên cố với các lớp rào được đan bằng thép gai. Ở góc phía Tây Bắc và Tây Nam của nhà tù có 2 bốt gác dành cho binh lính vũ trang, túc trực ngày đêm 24/24. Ngoài ra phía Đông của nhà tù còn được đặt một lô cốt bảo vệ.

Nhà tù Pleiku có 18 phòng giam và 2 phòng dùng làm “chuồng cọp”. Mỗi phòng giam chỉ có diện tích chưa đến 10m2 với 2 ô cửa sổ nhỏ nhưng lại giam giữ đến hàng trăm người. Vào thời chiến, thực dân Pháp đã tiến hành phân loại tù nhân theo từng cấp bậc, thương tật cũng như vùng miền để dễ bề kiểm soát.

Năm 1967, 20 phòng giam tại nhà tù Pleiku cũng không đủ để nhốt hết hơn 2000 tù nhân, địch đã phải căng lều bạt ở trong trại tù để ở tạm và khẩn trương xây dựng thêm một trại giam khác. Nhà tù Pleiku bao gồm 18 phòng giam và 2 phòng dùng làm chuồng cọp. Mỗi phòng giam chỉ có diện tích 10m2 với 2 ô cửa nhỏ nhưng giam giữ đến 120 người. Thực dân Pháp phân loại người tù theo từng cấp bậc, thương tật, vùng miền để dễ kiểm soát. Ở dãy nhà giam chính gồm 5 phòng: phòng 1 giam tù chính trị là người dân tộc thiểu số, phòng 2 giam quân phạm, phòng 3 giam tù công vụ, phòng 4 giam tù thường phạm, đặc biệt phòng 5 giam tù chính trị nguy hiểm nhất. Phòng số 5 (khu xà lim) chia thành 8 xà lim, mỗi xà lim rộng 1,6m, dài 2m. Trong đó có 2 xà lim chẹt chỉ rộng khoảng 0,5m với một tấm ván gỗ chia thành 2 tầng. Người tù bị nhốt bên trong những phòng này thường xuyên bị ngất xỉu vì thiếu không khí để thở, với đôi chân còng thò ra ngoài cửa, họ bị tra tấn bằng nhiều hình thức dã man, tàn độc.

Dãy nhà giam chính có tổng cộng 5 phòng: 

• Phòng 1 giam tù chính trị thuộc đồng bào dân tộc thiểu số

• Phòng 2 giam quân phạm

• Phòng 3 giam tù công vụ

• Phòng 4 giam tù thường phạm

• Phòng 5 giam tù chính trị đặc biệt nguy hiểm

Phòng số 5 (hay còn gọi là khu xà lim) được chia thành 8 xà lim, mỗi xà lim dài chỉ khoảng 2m, rộng 1,6m. Trong đó có 2 xà lim chỉ rộng khoảng 50cm với một tấm ván gỗ chia thành 2 tầng. Người tù chính trị bị nhốt bên trong những phòng này thường xuyên thiếu không khí để thở, đôi khi còn bị ngất xỉu vì quá mệt mỏi. Do xà lim quá chật nên đôi chân người tù phải thò ra ngoài cửa, hơn nữa còn bị tra tấn bằng nhiều hình thức dã man, tàn độc khác.

3. Tham quan nhà tù Pleiku có mất phí không?

Đến tham quan nhà tù Pleiku, du khách không cần phải trả phí vào cửa. Nhà tù mở cửa đón khách hầu hết các ngày trong tuần trong giờ hành chính. Tận mắt chứng kiến những loại hình tra tấn dã man được phục dựng bằng tượng thạch cao, cùng với giọng nói hào hùng của người hướng dẫn viên địa phương chắc chắn sẽ làm trỗi dậy niềm tự hào, xen lẫn sự xúc động trong lòng mỗi người dân Việt Nam khi đặt chân đến đây.

Tận mắt chứng kiến các loại hình tra tấn tàn độc và dã man nhất của thực dân Pháp đối với những người cộng sản kiên cường, bất khuất, chắc hẳn trong mỗi chúng ta không ai có thể kiềm được nước mắt, đồng thời khắc ghi trong tim những công lao to lớn mà cha ông đã hy sinh để đổi lấy nền độc lập hôm nay.

Hy vọng bài viết đã mang lại cho bạn cái nhìn tổng quan về nhà tù Pleiku - một chứng tích lịch sử một thời hào hùng của nhân dân ta. Nếu có dịp, hãy đến đây để tham quan, lắng nghe những câu chuyện cảm động của tù chính trị và dành một phút để tưởng niệm các chiến sĩ đã hy sinh tại đây bạn nhé!